به نقل از «شبستان»

درک مشکلات و پاسخگویی به نیاز مردم؛ درس امام حسن عسگری(ع) برای سیاستمداران

تاریخ انتشار: ۴ آذر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۰۸۲۷۵۴

حجت الاسلام سبحانی نیا با بیان اینکه بی تفاوتی مسئولان در قبال مردم گناهی نابخشودنی در سیره ائمه اطهار(ع) است گفت: امام حسن عسگری (ع) در شرایط حفقان حکومتی همواره مشکلات مردم را درک و پاسخگوی نیازهای آنها بودند.

خبرگزاری شبستان _ گروه سیاسی_ فرزانه تهجا: امام عسکرى(ع) در مدت اقامت در سامرا، یا در حبس بود یا اگر آزاد بود، تحت نظر و ممنوع‌الملاقات بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

آوردن و ماندن امام‌هادى(ع) و امام عسگرى(ع) در سامرا به اکراه و اجبار، از جهاتى مانند سیاست مأمون در آوردن امام رضا(ع) به نزد خود بود، تا بتوانند از نزدیک روابط امام را با شیعیانش مهار نمایند؛ زیرا  شیعیان  که در سرتاسر جهان اسلام پراکنده بودند، با امام‌هادى(ع) و امام عسگرى(ع) ارتباطات عمیق داشتند، به‌خصوص در دوره امام عسگرى(ع) که شیعیان به میلیون‌ها نفر رسیده بودند و همه بر این عقیده بودند که حق امامانشان از طرف حکام ظالم غصب شده است؛ ازاین رو خمس و هدایا و سایر وجوهات شرعیه خود را برای آن حضرت مى‌فرستادند و هیأت‌هایى از نمایندگان مردم وارد سامرا مى‌شدند و ضمن فراگیرى احکام شرعى، اموال و وجوهات شرعى خود را به امام تسلیم مى‌کردند.

بدین سان پیشرفت و گسترش شبکه منظم و متشکل شیعیان که از پیش شکل گرفته بود، براى حاکمیت عباسى خطرآفرین بود؛ لذا امام عسگرى(ع) شدیدا تحت مراقبت دارالخلافه قرار داشت و از آن حضرت خواسته شده بود که همیشه ارتباط خود را با دستگاه خلافت برقرار کند و در هر دوشنبه و پنج‌شنبه در دربار حضور یابد، و وضعیت به گونه‌اى بود که مردم نمى‌توانستند به طور مستقیم با امام ملاقات نمایند. موقعیت اخلاقى و اجتماعى امام در میان مردم و حتى در میان افراد حکومت مشهود بود و کسى در وقار و عفاف و زیرکى و بزرگ‌منشى، چون او نبود. افزایش جمعیت شیعه و رفت و آمد هیأت‌هاى نمایندگى مردم، و اموال و دارایى فراوانى که به امامان می رسید، موجب می شد که خلفا نسبت به امامان سختگیرى نمایند؛ لذا ائمه معصومین(ع) به پنهان‌کارى و کتمان و تقیه دست می‌زدند. سختگیری ها و فشارها در زمان امام عسگرى(ع) بیشتر شد و ایشان با مشاهده این وضعیت، تقیه را پیشه خود قرار داده بود؛ شدت تقیه و کتمان امور به اندازه‌اى بود که امام به شیعیان خود دستور دادند که وقتى به طرف کاخ خلیفه مىرود، به آن حضرت اشاره نکنند، سلام نکنند؛ زیرا تحت تعقیب قرار می گرفتند و موجب حبس و کشتن‌شان می شد. با تاکید بر این مقدمه گفتگویی با حجت الاسلام «حسن سبحانی نیا» نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی در مورد آموزه های زندگی امام حسن عسگری (ع) برای سیاستمداران در جامعه امروز به شرح زیر ارایه می شود.

 

زندگی امام حسن عسگری (ع) چه درس هایی را برای جامعه امروز دارد؟

زندگی ائمه معصومین (ع) درس آموز برای پیروان آنها در ابعاد گوناگون اخلاقی، سیاسی و معنوی است و در هر بخشی که ورود یابند، می توانند برای آنها آموزنده باشند.

 

امروز سیاستمداران چه درسی را از زندگی امام حسن عسگری (ع) می توانند بگیرند؟

 

طبعا امام حسن عسکری (ع) نیز درس های فراوانی را در ابعاد گوناگون زندگی خود برای سیاستمداران امروز به همراه دارند. تاریخ زندگی امام (ع) و برخوردهایی که حکومت حاکم آن زمان با ایشان داشته است، نشان می دهد که امام حسن عسکری (ع) در فضای خاصی تحت نظر و مراقبت در پادگانی قرار داشتند و دلیل اینکه به امامین عسکریین معروف هستند، این است که این دو امام بزرگوار در فضای خاص پادگانی تحت مراقبت قرار گرفته اند و در حبس خانگی و در مکانی محدود تحت کنترل و زیر نظر بودند.

 

با توجه به محدودیت های حکومت حاکم آن زمان امام حسن عسگری(ع) از چه روشی برای ارتباط با مردم  و پاسخگویی با نیاز جامعه استفاده می کردند؟

 در چنین فضایی این بزرگواران درس های آموزنده ای در رفتار، کردار و برخوردهای خود برای شیعیان به جای گذاشته اند و آن ارتباطی که شیعه باید در ابعاد مختلف از جمله معنوی  با این بزرگواران داشته باشد،  در آن زمان از راه های مختلف شکل می گرفته است. اگرچه رفت و آمدها با محدودیت و نظارت و کنترل همراه بود اما بسیاری از شیعیان با زیرکی و ذکاوت از روش ها و قالب های خاصی تلاش می کردند به عنوان دستفروش و هر شکلی که بتوان ارتباطی را با امام (ع) برقرار کنند، خود را به امام برسانند و از امام دستور و پند لازم را دریافت کنند و این دستورات را به دیگر شیعیان منتقل کنند.

 

زندگی امام حسن عسگری (ع) دارای چه ویژگی بارزی برای درس آموزی سیاستمداران امروز در جامعه دارد؟

 

درس هایی که امروز مسئولان ما می توانند از ائمه اطهار (ع) و به خصوص امام حسن عسگری(ع) بیاموزند در همین ارتباطات و آگاهی از وضع عمومی جامعه است که متناسب با آگاهی از وضع عمومی جامعه در حد توان باید تلاش کنند، برای رفع مشکلات و کاستی های موجود و نیازهای مردم در جامعه و اقشار گوناگون درک کنند و به آنها پاسخ دهند.

 

در مواردی شاهد برخی بی تفاوتی مسئولان در قبال تکالیف آنها هستیم این رفتار در زندگی امام حسن عسگری (ع) و ائمه معصومین (ع) چگونه دیده شده است ؟

بی تفاوتی قطعا برای افرادی که دارای منصب و مسئولیت هستند، گناهی نابخشودنی است. افرادی که از سوی نظام ماموریت و مسئولیتی را بر عهده دارند، بی تفاوتی آنها در حوزه کار و مسئولیت آنها گناه بزرگی است و از جمله درس های بزرگان دین است که می بینیم که امام حسن عسکری (ع) نیز در همان شرایط محدودیت، کنترل و نظارت حکومت حاکم در رفتارها و کردار امام (ع) همواره روابط اجتماعی، رویدادها و شرایط مردم  را مد نظر قرار داشته اند و همواره امام حسن عسکری(ع) در همان شرایط محدودیت نیز برای رفع مشکلات زندگی مردم تلاش می کردند و اقشار ضعیف و آسیب پذیر در جامعه همواره مورد توجه امام (ع) بودند.

 

جایگاه دفاع از حق در زندگی ائمه معصومین(ع) چگونه دیده شده است؟

دفاع از حق، اصول، اعتقادات، صیانت از دین ، اعتقادات و امنیت مردم از جمله آموزه های زندگی ائمه اطهار (ع) است که در تمام شرایط و محدودیت ها همواره با توجه به خفقان موجود در فضای زندگی امامان معصوم (ع) همواره تلاش می کردند راه و مشی درست و منطق حق را به پیروان و جامعه القا کنند و هیچ گاه در رفتارهای خود شیوه سیاسی و یا رفتار معامله گرانه نداشتند و همواره در هر شرایطی حق را زیر پا نگذاشته و از آن دفاع کردند.

 

رفتار امامان معصوم (ع) چه الگویی را برای مسئولان امروز معرفی می کند؟

امروز نیز ما در عرصه بین المللی با مسایل کلانی مواجه و شاهد هجمه های دنیای استکباری بر نظام جمهوری اسلامی ایران هستیم و همواره می بینیم که  آنها که همراه و پیرو سردسته استکبار جهانی هستند از هرگونه مساعدت برای تهدیدات و محدودیت ها علیه ما فروگذار نیستند. در این شرایط طبیعی است باید با مشکلاتی در جامعه مواجه باشیم و بار این مشکلات بر روی دوش قشر خاصی از جامعه است که در این میان قشر مرفه جامعه می توانند گلیم خود را از آب بکشند اما اقشار ضعیف جامعه نیازمند مراقبت و حمایت هستند که نیاز است دولتمردان در این زمینه کمک و مساعدت لازم را به خرج بدهند تا بتوانیم از این شرایط بحرانی عبور کرده و به شرایط ایده آل دست یابیم.

 

آیا زندگی امام حسن عسکری (ع) وسایر معصومین (ع) برای سیاستمداران در جامعه امروز فقط دارای ابعاد معنوی است؟

سیاستمداران و برخی مدیران تصور می کنند که ائمه (ع) بیشتر بر بعد معنوی زندگی خود توجه داشته و بر بعد دنیوی، کار، تلاش، کوشش و مسایل اجتماعی کمتر توجه داشتند در صورتی که این دو بعد هر دو در کنار یکدیگر در زندگی ائمه معصومین (ع) برجسته است و در آموزه های امام (ع) در گفتاری کوتاه بیان شده است که «‌اِعْمَلْ لِدُنْيَاكَ كَأَنَّكَ تَعِيشُ أَبَداً – در دنیایت چنان عمل کن که انگار تا ابد زنده‌ای» یعنی تلاش کن برای زندگی دنیا در ابعاد گوناگون علمی، فنی و هر بخشی که مورد نیاز است، تلاشی که گویی همیشه ماندگار هستی و برای آخرتت تلاش کن گویی که فردا نیستی. در حقیقت دنیا و آخرت را هر دو در کنار یکدیگر باید داشته باشی، این امر نشان می دهد ائمه (ع) در تمام ابعاد کامل بودند و یک بعدی به زندگی نگاه نمی کردند و همواره نگاهی کامل و جامع به ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقشار گوناگون جامعه داشتند.

 

سیره و روش زندگی ائمه معصومین (ع) می تواند برای مسئولان امروز آموزه های ارزنده ای را به ارمغان بیاورد تا بیاموزند در داخل ما متکی به خودمان باشیم و خود را باور کنیم و اینکه انتظار داشته باشیم دیگران بیایند و برای ما بسازند و کار کنند تصوری غلط و باطل است و نباید به این امید چشم انتظار بمانید بلکه باید خودمان آینده را رقم بزنیم و تلاش کنیم برای نسل آینده و متکی به توان داخلی و ملی خود باشیم. در حوزه روابط سیاست خارجی نیز روابط متعارفی که باید در دنیا وجود داشته باشد را نیز مد نظر قرار دهیم و اینکه دور کشور را حصاری آهنی بکشیم، تصوری باطل است. ما به روابط متقابل و توام با احترام با تمام کشورها معتقدیم و این روابط را داریم و ادامه دهیم و کسانی که از موضع زورمداری و قلدرمآبی مانند آمریکا برخورد می کنند، طبعا باید با این افراد با زبان خودشان صحبت کنیم اما با کشورهایی که توام با احترام متقابل می خواهند همکاری متقابلی را داشته باشند، ارتباطی دوجانبه داریم.

 

پایان پیام/34

منبع: شبستان

کلیدواژه: رفع مشکلات مردم سیاستمداران امام حسن عسگری ع احزاب زندگی امام حسن عسگری زندگی ائمه معصومین برای سیاستمداران امام حسن عسکری بی تفاوتی امام ع

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۰۸۲۷۵۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رئیس انجمن جامعه شناسی ایران: پروژه یکدست‌سازی همه جا شکست خورده است/ هر روز شکاف‌های عمیق‌تری بین ایدئولوژی حاکمیت با مردم می‌بینیم/ گروه‌های مختلف مردم به همدیگر احترام می‌گذارند

پایگاه خبری جماران: رئیس انجمن جامعه شناسی ایران با تأکید بر اینکه یک هنجار یا قاعده‌، زمانی می‌تواند شایع و محقق شود که از یک پشتوانه قوی وجدان جمعی یا حمایت مردم برخوردار باشد، گفت: هر روز جامعه از سبک زندگی ای که حکومت می‌خواهد اعمال کند، فاصله بیشتری می‌گیرد . یعنی هر روز فاصله و شکاف‌های عمیق‌تری بین ارزش‌ها و هنجارهای حاکمیت با مردم می‌بینیم. نتیجه چیست؟ سال 1401 به طور جدی نتیجه‌اش را دیدیم، اما به نظر می‌رسد که یک نوع فراموشی در بخش هایی از حاکمیت وجود دارد.

سعید معیدفر در گفت و گو با خبرنگار جماران گفت: واقعا نمی‌دانم ما برای چه کسی صحبت می‌کنیم و مخاطب ما چه کسی است؟ تجربه‌ها بیانگر این است که عملا گوش به این حرف ها داده نمی شود یا به عبارتی باید بگویم، آیا ما برای خودمان صحبت می‌کنیم یا برای جامعه صحبت می‌کنیم؟ یا برای سیاستگذاران و برنامه‌ریزان صحبت می‌کنیم؟ اگر خواسته باشم برای دل خودم حرف بزنم و یا حرف دل مردم را بزنم، عملا مخاطب من حکومت نیست. چون هر برنامه یا سیاستی که می‌گذارد، اصلا کاری به ابعاد اجتماعی آن ندارد.

وی با ابراز این عقیده که به ویژه در سه، چهار سال اخیر هرچه جلوتر آمده‌ایم، اساسا بخش‌هایی در حاکمیت کاری ندارند که سیاست‌ها، کنش‌ها و برنامه‌ریزی‌های آنها چه تبعات اجتماعی دارد، افزود: البته شاید اقلیتی که به نحوی مخاطب حکومت هستند، در این قضیه با حاکمیت هم‌راستا باشند، ولی عملا می‌توان گفت که بخش بزرگی از جامعه راه خودش را می‌رود و حاکمیت هم راه خودش را می‌رود؛ نه او به تبعات رفتار خودش فکر می‌کند و نه این. به نوعی دو مسیر متفاوت دارد طی می‌شود.

وی با اشاره به برخی وقایع در سال های گذشته، یادآور شد: افراد حاضر در اعتراضات، مدتی سبک زندگی خودشان را نشان دادند و امروز نهایتا تصمیمی که دوباره حاکمیت گرفته این است که اوضاع را به شرایط قبل از نیمه دوم 1401 برگرداند. اما این امر به نظر می‌رسد که امکان‌پذیر نیست. چرا که به لحاظ جامعه‌شناختی می‌گوییم یک هنجار یا قاعده‌ زمانی می‌تواند شایع و محقق شود که از یک پشتوانه قوی وجدان جمعی یا حمایت مردم برخوردار باشد. طی قرن‌ها و سده‌های متعدد، مردم زندگی می‌کردند و هنجارها و سبک زندگی، پوشش، آرایش و آداب و رسوم خودشان را داشتند. مردم به طور عموم یک چیزی را پذیرفته بودند و بین خودشان قرارداد عرفی بود و نهایتا چون آن عرف از یک پشتوانه قوی اجتماعی برخوردار بود و مردم مبتنی بر هنجارهای خودشان از آن عرف حمایت می‌کردند، و اساسا نیاز به اعمال زور از بالا نداشت.

رئیس انجمن جامعه شناسی ایران تصریح کرد: البته حاکمیت‌ها برای موارد نادری که اتفاق میفتاد، حضور داشتند. مثلا اگر قتلی اتفاق می‌افتاد نیاز به مداخله حکومت‌های محلی و یا حکومت در یک مقیاس بزرگ‌تر بود. اما بقیه امور جامعه در اختیار خودش بود. یعنی مردم فی ذاته و بر اساس ارزش‌های خودشان از هنجارها حمایت و بر اساس آن عمل می‌کردند. اگر کسی هم تخلف می‌کرد، وجدان جمعی به نحوی او را مورد مؤاخذه قرار می‌داد.

پروژه یکدست‌سازی همه جا شکست خورده است

وی تأکید کرد: اما به دنیای جدید که وارد شدیم، «یکدست‌سازی» پروژه‌ای است که حکومت‌های ایدئولوژیک دنبال کرده‌اند. یعنی تلاش داشته‌اند که همه مردم را یک مدل ببینند و دیگر تنوع فرهنگی، ارزشی، هنجاری و سبک زندگی را نبینند. طبیعتا این پروژه همه جا شکست خورده است. یعنی علی‌رغم اینکه حکومت‌های ایدئولوژیک با تمام قوا، زور و فشار از بالا تلاش کرده‌اند که پروژه یکدست‌سازی را دنبال کنند، موفق نشده‌اند. اما این حکومت‌ها از تاریخ و تجربه حکومت‌های مشابه درس نگرفته‌اند و دوباره می‌خواهند آن را تکرار کنند.

معیدفر گفت: جالب است که در کشور خود ما حداقل در سال 1401 تجربه کردیم و دیدیم که نمی‌شود؛ و نهایتا چقدر دردسر برای حکومت ایجاد کرد و چقدر خسارت به مردم وارد شد. روی شرایط اقتصادی و ثبات کشور در عرصه بین‌المللی هم تأثیر گذاشت. اما باز درس گرفته نمی شود و دوباره می‌خواهند آن را تکرار کنند.

وی در ادامه در خصوص میزان بازدارنگی برخی طرحها و رفتارهای حاکمیتی گفت: پروژه یکدست‌سازی حتی در حکومت پهلوی اول هم دنبال می‌شد. یعنی حکومت همه تلاش خودش را کرد تا مردم را نسبت به یک سری هنجارها مرتبط کند ولی نشد و دست آخر یک انقلاب اسلامی اتفاق افتاد. یعنی عکس جریانی که حکومت دنبال می‌کرد، رجعتی به ارزش‌های دینی اتفاق افتاد. حالا جمهوری اسلامی دنبال این است که پروژه یکدست‌سازی را با مسیر متفاوتی دنبال کند؛ و نتیجه‌اش را دارید می‌بینید.

معیدفر با بیان این عقیده که هر روز جامعه از سبک زندگی دلخواه سیستم رسمی فاصله بیشتری می‌گیرد، ادامه داد: هر روز فاصله و شکاف‌های عمیق‌تری بین ایدئولوژی، ارزش‌ها و هنجارهای حاکمیت با مردم می‌بینیم. اما در عین حال عبرتی هم نمی‌گیرند. نتیجه چیست؟ سال 1401 به طور جدی نتیجه‌اش را دیدیم؛ و قطعا این بار می‌تواند در ابعاد خیلی وسیع‌تر اتفاق بیفتد. یعنی شاید بعد از یک مدتی فکر می‌کنند همه چیز آرام شده و سکوت است، و دوباره شروع کنیم. به نظر می‌رسد که یک نوع فراموشی وجود دارد.

وی افزود: از آنجا که این اعمال زور برای تحقق یک سلیقه خاص، پشتوانه اجتماعی ندارد؛ حتی در میان کسانی که خودشان با آن هنجارها و ارزش‌های حاکمیت همصدایی دارند. یعنی در خیابان‌ها و در بیشتر مواقع، کسانی که سبک پوشش متفاوتی دارند مورد اعتراض مذهبی‌ها هم قرار نمی‌گیرند و یک نوع همزیستی مسالمت‌آمیز بین آنها ایجاد شده است. ما این همزیستی را در بسیاری از کشورهای اسلامی می‌بینیم. یعنی امروز اساس بر پذیرش ارزش‌های متقابل هست و ما وارد دنیایی شده‌ایم که این تفاوت پذیرفته شده است.

رئیس انجمن جامعه شناسی ایران یادآور شد: در گذشته تنوع بوده، اما آدم‌ها چون در قالب قوم، طایفه و ایل جدا از هم زندگی می‌‎‌کردند، شاید دچار مشکل نمی‌شدند. ولی امروز تمام این فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌ها در کنار هم زندگی می‌کنند. اوایل تلاش بر این بود که یکی از اینها خودش را بر دیگران تحمیل کند، ولی الآن به تدریج ما داریم وارد دنیایی می‌شویم که خرده فرهنگ‌های متفاوت دارند در کنار هم همزیستی مسالمت‌آمیز پیدا می‌کنند. یعنی می‌گوید تو سبک زندگی خودت را داری و من هم سبک زندگی خودم را دارم؛ می‌توانیم ضمن احترام به سلیقه‌ها، ارزش‌ها و هنجارهای همدیگر دوستی و معاشرت هم داشته باشیم. ما وارد این دنیا شده‌ایم، اما متأسفانه حاکمیت ما نمی‌خواهد این را بپذیرد؛ و الآن نگران است که حتی مذهبیون اعتراض جدی نسبت به سبک زندگی مغایر با نظر حاکمیت ندارند و با آن کنار آمده‌اند.

وی گفت: خود من هر روز در مترو و شهر رفت و آمد دارم و می‌بینم که چگونه گروه‌های مختلف مردم به همدیگر احترام می‌گذارند. وقتی که در جامعه زمینه اعتراض به سبک زندگی گروه دیگر وجود ندارد، حاکمیت مجبور است به زور آن را دنبال کند. طبیعتا چون وجدان عمومی پشت سرش نیست، حتما شکست خواهد خورد. البته خسارت‌های خیلی سنگینی هم به جامعه وارد خواهد کرد.

وی در ادامه گفت و گو با جماران تأکید کرد: نگاه رسمی، دیگر نمی‌تواند بگوید من فکر و ایده‌ای دارم و همه باید در آن چهارچوب قرار بگیرند. همین الآن رفراندوم هم نمی‌خواهد، در مطالعات و بررسی‌های اجتماعی که برگزار می‌شود، می‌توانید واکنش مردم را ببینید. بخش عظیمی از مردم امروز به شدت با ارزش‌های مسلط در تضاد قرار گرفته‌اند؛ با هنجار‌هایی که او می‌خواهد القاء کند در تضاد و تزاحم قرار گرفته‌اند. این حاکمیت یا باید با ارزش‌های جامعه همراه شود و یا با جامعه درگیر شود و نهایتا هم خودش آسیب ببیند و هم به جامعه آسیب جدی بزند.

وی با بیان اینکه فکر می کنم راه دوم انتخاب شده است، تصریح کرد: به جای اینکه خود را با هنجارها و ارزش‌های امروز جامعه تطبیق بدهند، می‌خواهند در بر همان پاشنه سالهای گذشته بچرخد که جامعه اقبالی به سمت هنجارها و ارزش‌هایی نشان دادند. اما وضع عوض شده و دیدگاه‌های مردم تغییر پیدا کرده و بررسی‌های اجتماعی نشان می‌دهد که چه اتفاقات بزرگی دارد در جامعه می‌افتد. به نظر می‌رسد حاکمیت چشمش را به روی این تغییر و تحولات بسته و می‌خواهد ارزش‌های خودش را القاء کند؛ جواب نمی‌دهد.

وی در تبیین دیدگاه خود گفت: وقتی یک جامعه دارای فرهنگ خاص و تنوع فرهنگی، ارزشی و هنجاری باشد، شما نمی‌توانید او را عوض کنید. سال‌ها است در آموزش و پرورش و صدا و سیما تمام امکانات و ابزارها با بودجه‌های بسیار هنگفت تلاش شده که جامعه را به سمت ارزش‌های خاص خودشان بکشانند. اگر موفق شده بودند، مسلما دست به زور نمی‌زدند. بنابراین، شیوه‌های نرم هم دیگر جواب نمی‌دهد. یعنی جامعه ما مختصاتی پیدا کرده و با برخی مختصات حاکمیت ما سازگار نیست.

رئیس انجمن جامعه شناسی ایران اظهار کرد: حاکمیت مجبور است خودش را از عرصه‌های فرهنگی منعزل کند و بگوید صرفا می‌خواهم حکومت کنم؛ مثل برخی حکومت‌های دیگر که با ارزش‌ها و هنجارهای جامعه کاری ندارند و هر چیزی که مردم در مقیاس منطقه‌ای یا محلی وضع می‌کنند، حکومت کشور تلاش می‌کند که آن را در چهارچوب قانون بیاورد و نهایتا در چهارچوب آن نظمی برقرار کند؛ اقتصاد مملکت فعال و شرایط امنیتی درست باشد. 

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه رویکرد عدم دخالت در عرصه های فرهنگی و اجتماعی چه نسبتی با «جمهوری اسلامی» دارد؟ ابراز عقیده کرد: امروز به نظر می‌رسد که دیدگاه‌های خود مذهبیون هم عوض شده و بسیاری چیزها دیگر اهمیت گذشته را ندارد؛ نوع نگاه به دین و نوع مداخله دین در جامعه تغییر پیدا کرده است. اگر یک روزی بخش عمده‌ای از جامعه خواستار دخالت دین در امر سیاست بودند، بررسی‌های اجتماعی نشان می‌دهد هر دوره‌ای که مطالعات انجام گرفته، میزان نظر افراد درباره مداخله دین در سیاست به شدت کاهش پیدا کرده است. دو، سه ماه اخیر هم در مورد «پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌ها» اطلاعاتی بیرون آمد که وضعیت چگونه است؛ و این را می‌شود با سال‌های پیش مقایسه کرد.

سیاست باید عاملیت خودش را در تحقق دین کنار بگذارد

وی افزود: اینها نشان می‌دهد که سیاست باید عاملیت خودش را در تحقق دین کنار بگذارد و اجازه بدهد که دین متناسب با مبانی اصلی خودش، روی اندیشه و رفتار انسان‌ها تأثیر بگذارد. اگر همچنان مداخله حکومت در عرصه دین تداوم پیدا کند، نمی‌دانم که سال‌های آینده ما تا چه اندازه با گریز مردم از دین رو به رو خواهیم شد. یعنی الآن نمونه‌هایی هست و می‌تواند شدت بیشتری پیدا کند.

 

معیدفر در پاسخ به اینکه یعنی به عقیده شما هرچه حکومت مداخله‌اش را کمتر کند، ارزش‌های دینی در جامعه پررنگ‌تر می‌شود؟ گفت: حداقلش این است که روند گریز از دین به شدتی که الآن هست، نخواهد بود. البته برای پروسه دینداری نیاز به یک دوران خاصی داریم. فرض کنید مثل کسی که عمل کرده یا مدتی بستری بوده، عضلاتش خشک شده و باید فیزیوتراپی برود تا دوباره این عضلات به کار بیفتد، اگر حکومت مداخله خودش در امر دین را کنار بگذارد، مثل کسی است که فعلا از روی تخت بلند شده اما نیاز به فیزیوتراپی دارد. یعنی نیاز به عملیات جداگانه‌ای هست که کم کم بتواند حالت عادی پیدا کند.

وی در پایان گفت: بنابراین، فکر می‌کنم اولین گام این است که حکومت از تداوم و تشدید مداخله در امر دینی اجتناب کند؛ بعد خود مردم یا بزرگان جامعه و کسانی که باورهای عمیق دینی دارند، بتوانند با شیوه‌های ترویجی یا تعلیمی اوضاع را به حالت عادی برگردانند. فعلا این دخالتها در دین، ثلمه‌ای به دین وارد کرده که حالا حالاها آثار منفی آن را خواهیم داشت.